Türkiye’deki linyit kömür rezervinin büyük bir bölümünü bünyesinde barındıran Afşin-Elbistan Bölgesi’nin daha iyi değerlendirilmesi amacıyla Dünya Enerji Konseyi (DEK) Türk Milli Komitesi (TMK) 2005 yılının ortalarında bir çalışma başlattı. Dönemin AK Parti Siirt Milletvekili Ömer Günyeşil’in başkanlığındaki her biri konusunda uzman 7 kişilik bir ekipten oluşan çalışma grubu tarafından tarımından hayvancılığa, kömür rezervinden su kaynaklarına, eğitimden sağlığa kadar bölge mercek altına alındı ve bölgedeki linyit kömürün en iyi nasıl değerlendirileceği, linyit kömürünün başta Afşin-Elbistan Bölgesi olmak üzere Türkiye’ye katacağı değerler tek tek çıkartıldı.
Yaklaşık 1,5 yıl süren çalışma sonunda rapor 2007 yılının Ocak Ayı’nda tamamlandı, Şubat 2007’de düzenlenen basın toplantısı ile kamuoyuyla paylaşıldı.
O zaman birçok kişinin ilgisiz kaldığı rapor, hükümetin Cizre ve Yüksekova ilçelerini il yapmak için çalışma başlattığı haberleri üzerine yıllardır il hayali kuran Elbistan’da yine gündeme geldi. Elbistan belediye Başkanı Avukat Durmuş Küçük tarafından gündeme getirilen ve Elbistan’ın il olmayı hak ettiğini ortaya koyan birçok değerli bilginin bulunduğunu söylediği rapor, çalışma grubunda Toprak Değerlendirme Teknik uzmanı olarak görev alan Elbistanlı Gürbüz Söğütlü tarafından geçtiğimiz günlerde Başkan Küçük’e iletilmişti.
Söğütlü, raporu Durmuş Küçük’e verdikten sonra Bizim Elbistan Gazetesi’ni ziyaret etti. Ziyarette raporun bir örneğini de gazetemize veren Gürbüz Söğütlü, gazetemizin sahibi Hasan Göçer’e raporun içeriği hakkında bilgiler verirken, raporun Elbistan için çok önemli olduğunun altını çizdi.
Enerji Üretiminde Dış Kaynaklara Bağımlılığı Azaltacak Geniş Kapsamlı Plan
2007 yılında hazırlanan rapora göre bölgenin en iyi şekilde değerlendirilmesi için birçok proje bulunuyor. Bu projelerin başında yeni termik santrallerin kurulması ve çevresel değerler ile insan sağlığını tehdit edecek unsurları minimize edecek projeler yer alıyor.
Bölgesel Kalkınma Projesi 2 ayrı ana çalışmadan oluşurken, bunlarda kendi içinde birçok projeyi kapsıyor. Raporda Afşin-Elbistan Linyit Havzası’nda elektrik üretim ana projesi, elektrik enerjisi nakli ana projesi, madencilik ana projesi, çevre ana projesi, arazi kullanım ve arazi iskan kullanım projesi, su kaynakları kullanım projesi, hava kalitesi ve kontrolü projesi, iskan projesi, eğitim-öğretim ve sağlık projesi ile istihdam projesi çalışmalarının yapılması gerektiği ifade ediliyor.
Enerji üretiminde dış yakıt kaynaklarına bağımlılığı azaltmak için ele alınacak acil hareket planını içeren raporda bölgedeki arazilerin ıslah ve iskanının belirli bir plan çerçevesinde yapılması önerilirken, Türkiye’nin dördüncü büyük ovası olan Elbistan Ovası’nın büyük bir kısmının sulanamadığına da dikkat çekiliyor.
Barajlar ve Göletler Yapılırsa Tarım Çok Gelişir
Adatepe, Karakuz ve Kavaktepe Barajları ile Büyükyapalak Göleti, Sarsap Göleti, Tapkıran1 ve Tapkıran 2 Göletleri’nin tamamlanmasıyla ovadaki sulanabilir arazi miktarında çok büyük bir artış olacağı, tarımın gelişmesiyle tarıma bağlı sanayi kollarında gelişmelerin olacağı ve buna bağlı olarak da yeni iş sahalarının açılacağının belirtildiği raporda çevre kirliliği ve hava kalitesi projesi ile santrallerin çevre ve insan üzerindeki etkilerinin minimize edileceği belirtiliyor.
Türkiye’nin bölgeden en iyi şekilde yararlanabilmesi için hayata geçirilmesi gerektiği vurgulanan Bölgesel kalkınma Projesi kapsamında sağlık ve eğitim koşullarının ele alınarak geliştirilmesine yönelik planlar yapılması gerektiği belirtiliyor. Tüm bunların dışında uluşım ve alt yapıda, istihdamda neler yapılabileceğinin de detaylarıyla ele alındığı Bolgesel Kalkınma Projesi’nin hayata geçirilmesi durumunda başta Elbistan olmak üzere bölgenin geleceği değişecek.
Projenin Elbistan açısından çok önemli olduğunu belirten Yüksek Ziraat Mühendisi Gürbüz Söğütlü, yaklaşık 1,5 yıol süren bir çalışma sonunda ortaya çıkan raporu hazırlayanların istirahat günlerinde dahi çalışarak çok büyük fedakarlıklar yaptığını söyledi.
Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi Genel Sekreteri Yüksek Maden Mühendisi Ömer Ünver’in kendisini arayarak Elbistan’da geniş bir çalışma yapmayı düşündüklerini söylediğini belirten Söğütlü; “Ömer Ünver o zaman benim çalıştığım yerin daire başkanıydı. Ömer Bey bir gün beni arayarak ‘Elbistan ile ilgili bir çalışmamız olacak, çalışmamıza destek verir misiniz?’ şeklinde benden bir isteği oldu. Bende kendisine konu Elbistan olunca her türlü desteği vermeye hazır olduğumu söyledim. Dünya Enerji Konseyi’nde toplanmaya çalıştık” dedi.
“Dışa Bağımlılıktan Kurtulmak İçin 3-4 Tane Daha Santral Yapılmalı”
Çalışma başlatılmasına karar verdikten sonra çalışma grubunda yer alan herkesin kendi konularında bilgiler toplamaya başladığını söyleyen Gürbüz Söğütlü; “Ben birkaç defa Elbistan’a geldim ve şu an da Elbistan Belediye Başkan Yardımcısı olan Ayhan Özcan’dan da tarımla ilgili bilgiler almıştım. Elbistan Ziraat Odası Başkanı’ndan bilgiler aldım. Herkes kendi konusunda Elbistan’ın yapısıyla ilgili bir proje yapılması gerektiğine inandılar. Çünkü kömür miktarının yüzde 50’si burada. Burası Tufanbeyli de dahil olmak üzere bir havza ve bu havzanın yeniden yapılandırılması gerekiyor. Çünkü dışa bağımlılıktan kurtulabilmek için B Santralı gibi daha yeni teknolojilerle donatılmış en az 3-4 tane daha santral yapılabilmeli ki, Türkiye’nin enerji ihtiyacı az da olsa dışa bağımlılıktan kurtulsun” dedi.
“Projenin Uygulanması Durumunda Elbistan Çok Büyüyecek”
Çalışma yapılırken her konunun en ince detaylarının düşünüldüğünü ifade eden Söğütlü; “Bunlar olurken tabi yeni yerleşim alanları, yeni istihdam alanları çıkıyor. Yeni üniversitelerin kurulması gündeme gelebiliyor çünkü Elbistan çok büyüyor. Bunun ilçe bazında yapılabilmesi zorluklar getiriyor ama Elbistan’ın il olması halinde bürokrasiden kurtularak bunları kendi bünyesinde daha kısa zaman içerisinde yapabilmesi gündeme gelebiliyor. Projenin uygulanması durumunda Elbistan çok büyüyecek ve toprağın altındaki kömür değerlendirilmiş olacak. Meselenin esas içyüzü bu. Dünyanın en büyük sorunu enerjidir” dedi.
“Elbistan İl Olmadan Bu Rapor Faaliyete Geçerse Bürokrasi Uzar”
Gürbüz Söğütlü, Elbistan İlçe konumundayken Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi tarafından hazırlanan raporun hayata geçirilmesi sırasında bir çok zoruluklara karşılanacağını da belirterek; “Yeni santrallerin yapılması durumunda nüfus planlaması yapılması gerektiği, bu kapsamda hangi köylerin kaldırılarak nereye konulacağı yazıyor. İstihdam alanları var. Ama bu henüz gündeme getirilemedi. Birkaç sene önce gündemdeyken şu an da gündemde değil, ne zaman gündeme gelir onu da bilemiyoruz. Bunlar, hükümetlerin yapabileceği şeylerdir ve çok büyük yatırımlardır. Bunların her biri 5-6 milyar dolarlık yatırımlardır. Bunu bir ilçe bazında düşünmek mümkün değildir, ilçe bazında düşünemezsiniz. Ama il olursa bunları yapmak daha kolay olur.
İl olmadan önce bu rapor faaliyete geçerse bürokrasi uzar. Yani kendi evinizin bir odasında işi yapmak başka, 4-5 odaya dağılmak başka şey. Şimdi siz Elbistan’ın içindesiniz ve valiye gitmek için 500 metre veya 1 kilometre gideceksiniz ama Kahramanmaraş’a gitmek için 160 kilometre gideceksiniz, yeri gelecek orda yatacaksanız. İl olduğu zaman bunlar çok daha kısa zamanda olacak ve bürokratik olaylar en asgari düzeye inecek, olayların çözümü daha kolaylaşacak” dedi.
“Elbistan’ın Bir An Evvel Doğalgaza Kavuşması Gerek”
Gürbüz Söğütlü son olarak Elbistan’da yaşanan hava kirliliğine de değinerek şunları söyledi; “Elbistan bir havzadır, içinde Ceyhan Nehri, yanında Şardağı vardır. Rüzgârı çok az alan yerlerden bir tanesidir Elbistan. Elbistan’ın dışarısına çıktığınız zaman pırıl pırıldır kış günü ama Elbistan’ı göremezsiniz. Çünkü su buharının partikülleri bacadan çıkan atık gazları tutar ve çok ciddi bir hava kirliliğine sebep olur. Onun için de Elbistan’ın bir an evvel doğalgaza kavuşması gerekir ve bir de Elbistan ve çevresinde özellikle Elbistan merkezde kesinlikle kükürdü yüksek olan hiçbir kömür kullanılmamalıdır. Kükürdü sıfıra yakın, partikül miktarı az kömür getirilmesi lazım, doğalgaza kadar. Çünkü Elbistan kadar doğalgaza ihtiyacı olan ben hiçbir yeri görmedim. En azından çevre kirliliği açından söylüyorum. Bana göre en önemlisi insan hayatıdır. Ondan sonra gelir diğer şeyler” dedi.
Gürbüz Söğütlü Kimdir?
1943 Elbistan doğumlu olan Gürbüz Söğütlü, ilk ve orta öğrenimini Elbistan’da, liseyi ise Adana ve İstanbul’da tamamladı. 1967 yılında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi’nden Yüksek Ziraat Mühendisi olarak mezun olduktan sonra 6 ay Elbistan Teknik Ziraat Müdürlüğü’nde çalıştı. Vatani görevini tamamladıktan sonra Elbistan’a gelen Gürbüz Söğütlü, ailesinin siyasi geçmişi nedeniyle kendisini siyasetin tam ortasında buldu ve 1978’e kadar CHP Elbistan İlçe Teşkilatı’nda görev aldı. 1978 yılında Afşin-Elbistan Linyitleri bünyesinde İstimlaklar Başmühendisi olarak göreve başlarken 12 Eylül 1981’deki askeri darbedenin de mağdurlarından olan Gürbüz Söğütlü, darbe döneminde görevden alındı. Daha sonra tekrar görevine iade edilen evli ve 3 çocuk babası Gürbüz Söğütlü, raporun hazırlanmasının ardından Türkiye Kömür İşletmeleri’nden emekli oldu.